Theo khoản 1 Điều 51 Luật Hôn nhân và gia đình quy định về quyền yêu cầu giải quyết ly hôn: “ Vợ, chồng hoặc cả hai người có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn”. Trong trường hợp hòa giải không thành thì Tòa án sẽ xem xét giải quyết ly hôn cho bạn dựa vào căn cứ cho ly hôn được quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và gia đình 2014:

“1. Khi vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được.

2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án tuyên bố mất tích yêu cầu ly hôn thì Tòa án giải quyết cho ly hôn.

3. Trong trường hợp có yêu cầu ly hôn theo quy định tại khoản 2 Điều 51 của Luật này thì Tòa án giải quyết cho ly hôn nếu có căn cứ về việc chồng, vợ có hành vi bạo lực gia đình làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, tinh thần của người kia.”

Thủ tục đơn phương ly hôn:

Hồ sơ ly hôn, gồm:

+ Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn (bản chính);

+ Chứng minh nhân dân của vợ và chồng (bản sao có chứng thực);

+ Giấy khai sinh của các con (bản sao có chứng thực);

+ Sổ hộ khẩu gia đình (bản sao có chứng thực);

+ Đơn xin ly hôn (Theo mẫu)

Trường hợp của bạn, bạn muốn đơn phương ly hôn. Nơi nộp hồ sơ: Tòa án nhân dân quận/huyện nơi vợ bạn đang cư trú, làm việc (theo điều 35, 36 Bộ luật tố tụng dân sự 2004 sửa đổi bổ sung 2011)

Như bạn có nêu hiện tại vợ và các con bạn đang sống tại nhà ngoại, và không xác định được địa chỉ. Về nguyên tắc, khi đơn phương ly hôn, nếu đương sự không cung cấp được chỗ ở cụ thể (để liên lạc được) của vợ/chồng thì có thể tòa án sẽ từ chối thụ lý. Nhưng, luật có quy định, trong trường hợp này, bạn có thể cung cấp địa chỉ cuối cùng (nơi đăng ký hộ khẩu hoặc tạm trú) của vợ bạn cho tòa án. Nếu tòa không liên lạc được với vợ bạn, thì sẽ cho niêm yết (tại địa chỉ đã được cung cấp) quyết định đưa vụ việc ra xét xử. Nếu người vợ vẫn không hợp tác, tòa án sẽ xét xử vắng mặt.

Nếu trường hợp Tòa án vẫn không thụ lý hoặc bạn không biết địa chỉ của vợ bạn, bạn có thể yêu cầu Tòa án tuyên bố là “người mất tích”. Vì theo qui định tại Luật hôn nhân gia đình và Bộ luật dân sự thì “trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị tuyên bố mất tích xin ly hôn thì Toà án giải quyết cho ly hôn”.  

Quy định tại điều 78 Bộ luật dân sự về việc tuyên bố một người mất tích như sau:  

" Khi một người biệt tích hai năm liền trở lên, mặc dù đã áp dụng đầy đủ các biện pháp thông báo, tìm kiếm theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự nhưng vẫn không có tin tức xác thực về việc người đó còn sống hay đã chết thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, Toà án có thể tuyên bố người đó mất tích. Thời hạn hai năm được tính từ ngày biết được tin tức cuối cùng về người đó; nếu không xác định được ngày có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của tháng tiếp theo tháng có tin tức cuối cùng; nếu không xác định được ngày, tháng có tin tức cuối cùng thì thời hạn này được tính từ ngày đầu tiên của năm tiếp theo năm có tin tức cuối cùng".

Về thủ tục, để tòa tuyên bố vợ bạn mất tích thì trước hết bạn phải có “Đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích” gửi tòa án. 

Trong thời hạn hai mươi ngày, kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu tuyên bố một người mất tích của bạn, Toà án sẽ ra quyết định thông báo tìm kiếm người bị yêu cầu tuyên bố mất tích. Thời hạn thông báo là bốn tháng,
kể từ ngày đăng, phát thông báo lần đầu tiên.

Sau đó, trong thời hạn mười lăm ngày, kể từ ngày hết thời hạn công bố thông báo, Toà án sẽ mở phiên họp xét đơn yêu cầu của bạn và nhiều khả năng sẽ chấp nhận đơn yêu cầu của bạn.

Về vấn đề giấy tờ để làm hồ sơ ly hôn, về giấy tờ tùy thân của vợ bạn (CMND): nếu bạn chưa có chứng minh thư của vợ bạn ngay tại thời điểm nộp đơn thì theo hướng dẫn của từng tòa khác nhau bạn có thể nộp giấy tờ chứng minh khác để thay thế (giấy tờ tùy thân khác có ảnh). Sau đó, sẽ bổ sung chứng minh thư của vợ bạn sau.

Khi liên hệ với các cơ quan chức năng để làm các giấy tờ nói trên, bạn có thể nói rõ về chuyện vợ bạn giữ, không cung cấp giấy tờ và bạn muốn ly hôn cho các cơ quan chức năng, kể cả Tòa án biết để các cơ quan này nhiệt tình giúp đỡ bạn. Khi nộp đơn cho tòa án, nếu vẫn thiếu giấy tờ nào đó theo yêu cầu của Tòa án mà bạn không thể bổ sung được thì bạn có thể xin Tòa nhận đơn, trong quá trình thụ lý và giải quyết tòa án sẽ yêu cầu vợ bạn bổ sung sau.