Thưa Luật sư, thời gian gần đây em có biết được vụ kiện ông Trương Minh Nhật kiện công ty của Lý Hải về ca khúc Gánh mẹ vì Lý Hải đã sử dụng bài thơ của ông trong phim Lật mặt 4 mà không xin phép. Trước đó, tranh chấp về bản quyền bài thơ Gánh mẹ giữa ông Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem cũng được dư luận quan tâm. Thời điểm tranh chấp nhạc sĩ Quách Beem đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả còn ông Trương Minh Nhật chứng minh được bài thơ Gánh mẹ đã được ông đăng lên facebook vào năm 2014 (trước thời điểm Quách Beem nhận được giấy chứng nhận nêu trên). Vậy cho em hỏi trong trường hợp này ai mới là tác giả của tác phẩm Gánh mẹ. Ông Trương Minh Nhật kiện công ty của Lý Hải có đúng hay không? Em xin cảm ơn.
NPTLAWYER tư vấn cho bạn:
Đây là một vụ án thực tế đang được đưa ra giải quyết tại Tòa án và cần có đầy đủ hồ sơ, chứng cứ để nghiên cứu, đánh giá toàn bộ trước khi đi đến phán quyết cuối cùng của Tòa án. Do vậy, NPTLAWYER không thể trả lời cho bạn được ai là tác giả của tác phẩm này cũng như việc công ty của Lý Hải sử dụng tác phẩm Gánh mẹ trong bộ phim của mình là có hợp pháp hay không; tuy nhiên, NPTLAWYER có thể đưa ra một vài tư vấn chung để bạn hiểu hơn như sau:
Quyền tác giả phát sinh từ thởi điểm nào?
Khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009 quy định về căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ như sau:
| Điều 6. Căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ
1. Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay chưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký. … |
Như vậy, quyền tác giả được phát sinh kể từ thời điểm tác phẩm được sáng tạo ra và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định mà không phân biệt đã được đăng ký hay chưa đăng ký. Điều này có nghĩa là quyền tác giả sẽ được phát sinh một cách tự động mà không bắt buộc phải có Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.
Trong trường hợp này, nếu ông Trương Minh Nhật chứng minh được bài thơ Gánh mẹ đã được đăng trên facebook của ông vào thời điểm 2014 và trước thời điểm nhạc sĩ Quách Beem công bố hoặc được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả thì sẽ có căn cứ xác định ông Trương Minh Nhật là tác giả và là chủ sở hữu của bài thơ Gánh mẹ, cho dù ông không có Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả.
Hơn nữa, theo quy định tại Điều 49 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009 về đăng ký quyền tác giả thì:
| Điều 49. Đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan
1. Đăng ký quyền tác giả, quyền liên quan là việc tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan nộp đơn và hồ sơ kèm theo (sau đây gọi chung là đơn) cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để ghi nhận các thông tin về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu quyền tác giả, chủ sở hữu quyền liên quan. … |
Như vậy, Giấy chứng nhận quyền tác giả chỉ là một tài liệu để ghi nhận các thông tin về tác giả, tác phẩm, chủ sở hữu quyền tác giả mà không phải là tài liệu bắt buộc để hưởng quyền tác giả.
Ngoài ra, trong trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả không phải là tác giả thì Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả được cấp cho người đó sẽ bị hủy bỏ (Điều 55 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009). Vì vậy, nếu thực tế chứng minh được ông Trương Minh Nhật là tác giả của bài thơ Gánh mẹ thì Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả được cấp cho nhạc sĩ Quách Beem có thể sẽ bị hủy bỏ.
Do vậy, trong trường hợp thắc mắc của bạn, nếu ông Trương Minh Nhật chứng minh được mình đã sáng tác và thể hiện bài thơ Gánh mẹ bằng một hình thức vật chất cụ thể (theo thực tế là đăng lên tài khoản facebook cá nhân vào năm 2014) trước thời điểm nhạc sĩ Quách Beem công bố hoặc được cấp Giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả thì có thể xác định quyền tác giả bài thơ Gánh mẹ là của ông Trương Minh Nhật.
Hành vi xâm phạm quyền tác giả?
Khoản 6 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009 quy định về các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao như sau:
| Điều 25. Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao
1. Các trường hợp sử dụng tác phẩm đã công bố không phải xin phép, không phải trả tiền nhuận bút, thù lao bao gồm: a) Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân; b) Trích dẫn hợp lý tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để bình luận hoặc minh họa trong tác phẩm của mình; c) Trích dẫn tác phẩm mà không làm sai ý tác giả để viết báo, dùng trong ấn phẩm định kỳ, trong chương trình phát thanh, truyền hình, phim tài liệu; d) Trích dẫn tác phẩm để giảng dạy trong nhà trường mà không làm sai ý tác giả, không nhằm mục đích thương mại; đ) Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu; e) Biểu diễn tác phẩm sân khấu, loại hình biểu diễn nghệ thuật khác trong các buổi sinh hoạt văn hoá, tuyên truyền cổ động không thu tiền dưới bất kỳ hình thức nào; g) Ghi âm, ghi hình trực tiếp buổi biểu diễn để đưa tin thời sự hoặc để giảng dạy; h) Chụp ảnh, truyền hình tác phẩm tạo hình, kiến trúc, nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng được trưng bày tại nơi công cộng nhằm giới thiệu hình ảnh của tác phẩm đó; i) Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị; k) Nhập khẩu bản sao tác phẩm của người khác để sử dụng riêng. 2. Tổ chức, cá nhân sử dụng tác phẩm quy định tại khoản 1 Điều này không được làm ảnh hưởng đến việc khai thác bình thường tác phẩm, không gây phương hại đến các quyền của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả; phải thông tin về tên tác giả và nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm. 3. Các quy định tại điểm a và điểm đ khoản 1 Điều này không áp dụng đối với tác phẩm kiến trúc, tác phẩm tạo hình, chương trình máy tính. |
Khoản 8 Điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009 quy định về hành vi xâm phạm quyền tác giả như sau:
| Điều 28. Hành vi xâm phạm quyền tác giả
.. … |
Như vậy, nếu không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 nêu trên, khi sử dụng tác phẩm của người khác thì bắt buộc phải xin phép chủ sở hữu quyền tác giả cũng như trả quyền lợi vật chất cho họ.
Theo đó, trong trường hợp chứng minh được ông Trương Minh Nhật là tác giả của bài thơ Gánh mẹ, và công ty của Lý Hải đã sử dụng tác phẩm Gánh mẹ trong bộ phim Lật Mặt 4 mà không được sự đồng ý của ông Trương Minh Nhật thì công ty đã xâm phạm quyền tác giả nêu trên. Vì vậy, nếu chứng minh được (1) bản thân là tác giả bài thơ Gánh mẹ và (2) công ty của Lý Hải đã sử dụng trái phép tác phẩm của mình, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì ông Trương Minh Nhật có quyền kiện công ty của Lý Hái.
NPTLAWYER hy vọng tư vấn trên hữu ích cho bạn.
Trân trọng!
*Lưu ý: Nội dung tư vấn nêu trên chỉ nhằm mục đích tham khảo. Tùy từng thời điểm có sự thay đổi về chính sách pháp luật mà nội dung tư vấn có thể được điều chỉnh. Nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc góp ý xin vui lòng liên hệ về email: npttrinhlaw@gmail.com.