Có lẽ trong thời gian gần đây, thuật ngữ “sự kiện bất khả kháng” là thuật ngữ được mọi người quan tâm và nhắc đến thường xuyên.
Để các bạn hiểu hơn về khái niệm “sự kiện bất khả kháng” cũng như việc xác định dịch Covid-19 có được coi là “sự kiện bất khả kháng” hay không, NPTLAWYER sẽ đưa ra những phân tích riêng của mình về vấn đề này như sau:
Khoản 1 Điều 156 Bộ luật Dân sự 2015 quy định như sau: “Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép”.
Như vậy, có thể hiểu rằng một sự kiện được xem là sự kiện bất khả kháng nếu đáp ứng đầy đủ ba yếu tố sau đây:
- Yếu tố khách quan: sự kiện phải xảy ra một cách khách quan và nằm ngoài tầm kiểm soát của con người, có thể là các sự kiện như thiên tai (lũ lụt, sóng thần, hạn hán, động đất, …), dịch bệnh, chiến tranh …
- Không thể lường trước được: sự kiện phải xảy ra hoàn toàn độc lập không phụ thuộc vào ý chí của các bên và các bên hoàn toàn không lường trước được việc xảy ra và hậu quả xảy ra của sự kiện tại thời điểm giao kết hoặc trong quá trình thực hiện hợp đồng cho đến trước thời điểm xảy ra hành vi vi phạm.
- Không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép: các bên bắt buộc phải áp dụng mọi biện pháp cần thiết và nằm trong phạm vi khả năng của mình để khắc phục những hậu quả mà sự kiện gây ra, nhưng vẫn không thể khắc phục được.
Do đó, nếu dịch Covid-19 hội tụ đầy đủ ba yếu tố nêu trên thì được coi là “sự kiện bất khả kháng”.
Như các bạn cũng đã biết, kể từ lúc xảy ra dịch Covid-19 cho đến nay, Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung đã ban hành khá nhiều văn bản để công bố và xác định mức độ nguy hiểm của dịch bệnh này, cụ thể:
- Quyết định 02/2016/QĐ-TTg ngày 28/01/2016 của Thủ tướng Chính phủ, đối với bệnh truyền nhiễm thuộc nhóm A được xem là một loại dịch bệnh truyền nhiễm.
- Quyết định số 219/QĐ-BYT ngày 29/01/2020 của Bộ Y tế về việc bổ sung bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona (nCov) gây ra vào danh mục các bệnh truyền nhiễm nhóm A theo quy định tại Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007.
- Quyết định số 173/QĐ-TTg ngày 01/02/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc công bố dịch viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona gây ra, là bệnh truyền xem nhiễm nhóm A, nguy cơ ở mức độ khẩn cấp toàn cầu.
- Ngày 11/03/2020, Tổ chức Y tế Thế giới đã chính thức tuyên bố sự bùng phát của dịch viêm đường hô hấp cấp (COVID-19) do chủng mới của virus Corona (SARS-CoV-2) gây ra là đại dịch toàn cầu.
- Ngày 31/03/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg Về thực hiện các biện pháp cấp bách phòng, chống dịch Covid-19.
Như vậy, về cơ bản dịch Covid-19 đã đáp ứng được hai yếu tố cần có của một “sự kiện bất khả kháng”, đó là (1) yếu tố khách quan và (2) không lường trước được. Tuy nhiên, để Covid-19 được xem là “sự kiện bất khả kháng” thì bắt buộc phải có thêm điều kiện (3) không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép. Rõ ràng, trong tình hình hiện nay, dịch Covid-19 vẫn đang ảnh hưởng rất lớn đến nhiều lĩnh vực của Việt Nam như các hoạt động kinh tế, du lịch, kinh doanh bị tạm dừng, cách ly toàn xã hội, hạn chế sự hoạt động của các nhà máy, cơ sở sản xuất, kinh doanh (các nhà máy, cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ thiết yếu được tiếp tục hoạt động) …. Có thể thấy, cho đến nay những ảnh hưởng mà dịch Covid-19 gây ra cho các hoạt động này vẫn chưa thể khắc phục được.
Do đó, dưới góc độ pháp lý, dịch Covid-19 có thể được coi là “sự kiện bất khả kháng”. Tuy nhiên, việc xem xét dịch Covid-19 có phải là “sự kiện bất khả kháng” hay không sẽ còn phụ thuộc vào từng giao dịch cụ thể. Chính vì vậy, khi áp dụng vào mỗi giao dịch, bên bị ảnh hưởng trong giao dịch đó phải chứng minh được dịch Covid-19 là nguyên nhân trực tiếp khiến cho mình không thể thực hiện đúng nghĩa vụ hợp đồng, đồng thời bên đó đã nỗ lực trong việc áp dụng mọi biện pháp cần thiết, trong khả năng cho phép để khắc phục hậu quả do vi phạm nghĩa vụ hợp đồng mà dịch Covid-19 gây ra. Đây cũng là vấn đề phát sinh tranh chấp pháp lý buộc bên bị ảnh hưởng phải chứng minh nếu muốn được miễn trừ trách nhiệm khi vi phạm nghĩa vụ tại hợp đồng do dịch Covid-19.
Ngoài ra, nếu bên vi phạm chứng minh được dịch bệnh Covid-19 là “sự kiện bất khả kháng” thì bên vi phạm nghĩa vụ không phải chịu trách nhiệm dân sự, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác (Khoản Điều 351 Bộ luật Dân sự 2015).
NPTLAWYER.
Nguyễn Phạm Tú Trinh.
